Ellen ten Damme laat
LiLaLo herleven
‘Mazzel, Mazzel, mazzel en broche, mazzel voor de hele mispjoge,
betoeg, met gosje, al heb je geen posje op zak. Als je gezond bent daarom de
mazzel mazzel mazzel en broche, mazzel voor de hele mispjoge,
simche, sof en gein, maar mazzel moet er zijn.’
‘Mazzel, Mazzel, mazzel en broche, mazzel voor de hele mispjoge, betoeg, met gosje, al heb je geen posje op zak. Als je gezond bent daarom de mazzel mazzel mazzel en broche, mazzel voor de hele mispjoge, simche, sof en gein, maar mazzel moet er zijn.’
Een film van Marieke Rodenburg en Interakt
Ellen ten Damme herontdekt LiLaLo
In de documentaire ‘Negen Koffers’ neemt Ellen ten Damme ons mee op reis naar het verhaal van Jacques en Jossy Halland, twee Joodse varieté-artiesten en beroepsnomaden, die na jarenlange omzwervingen en optredens in het buitenland het laatste Jiddische theater van West-Europa opzetten: het huiskamertheatertje Lilalo.
Het Lilalo theater in de Clerqstraat, op de hoek met de Aagje Dekenstraat, was en is voor velen een begrip. Waar nu een kapper is gevestigd, was toen een piepklein huiskamer theater, waar tot de sluiting in 1982, zowel Jiddische liederen als Franse chansons en liederen van Bertolt Brecht gezongen werden door Jossy Halland, aan elkaar gepraat en begeleid op de piano door haar man Jacques.
Bekijk hier de film Negen Koffers
Jossy Halland, de joodse dochter van een operazangeres en operettediva uit Oost-Europa, voltooide haar artistieke opleiding aan het Joods Theater in Warschau. In LilaLo verscheen Jossy Halland zelf als chansonette en diseuse.
Jacques Halland was een jazzpianist voordat de LiLaLo opende en optrad met onder meer Jimmy Dorsey. In LiLaLo nam hij de begeleiding op de piano over.
De toegang tot het cabaret was gratis, maar de verwachting was dat de gast iets van het huis zou drinken.
Tot de tevreden gasten van de LiLaLo behoorden Pablo Picasso, Roberto Rossellini, Federico Fellini en Loriot. Het paar trad ook op in het toenmalige West-Duitsland en de Sovjet-Unie, maar nooit in Israël.
Jossy Halland in de jaren ’50
Jacques Halland in de jaren ’50
Jacques Halland over hoe zij jarenlang als beroepsnomaden door Europa trokken voor hun optredens voor zij in Amsterdam neerstreken:
koffer 1: keukenbenodigdheden, inclusief een tweepits kooktoestel
koffer 2: toneelkleren van Jossy
koffer 3: nog meer toneelkleren en attributen van Jossy
koffer 4: toneelkostuums van Jacques
koffer 5: ondergoed, handdoeken en toiletbenodigdheden
koffer 6: foto’s boeken, poppen en andere tierelantijnen om de hotelkamer gezellig te maken
koffer 7: inklapbaar bedje voor de hond en ander hondenspul, zoals een dekentje en speelgoed
koffer 8: kleren en hoeden voor privégebruik van Jossy
koffer 9: kleren, hoeden, petten voor privégebruik Jacques
Foto: Vincent Mentzel
Als 20 jarige kwam ik er eens langs met een vriendje. Wat opviel waren de zwaar gedecoreerde etalageruiten met veel tule gordijnen, beeldjes, chanoeka’s, schilderijtjes van rabbijnen en andere versiersels. Als late pubers wilden we, al giechelend, een kijkje binnen nemen. Onze nieuwsgierigheid werd extra gewekt vanwege het applaus en de jazzy pianomuziek die door de ventilatoropening tot ons kwam. Eenmaal binnen, het was tjokvol, werden we overspoeld met afwisselend melancholieke en vrolijke liederen, gezongen door Jossy Halland. Haar man Jacques zat achter de vleugel. Wij jongemannen waren verkocht.
Credits
| Regie | Marieke Rodenburg | |
| Producenten | Mira Mendel | René Mendel |
| Montage | Elmer Leupen | |
| Camera | Jaap Veldhoen | Marieke Rodenburg |
| Geluid | Anneloes Pabbruwee | |
| Scenario en research | Marie Kiebert | Marieke Rodenburg |
| Beeldresearch Beeld en Geluid | Hans van den Berg | |
| Grading | Joel Sahuleka | |
| Geluidsmix | Lode Woltersom | |
| Uitvoerend Producent | Nikki Thie | |
| Productie | Vera Emons | Glenn Coenen |
| Producer Joodse Programmering | Pauline Veltman | Wilma Mannee |
| Postproductie | Jessica Akkermans | Bart van den Broek |
| Redactie Joodse Programmering | Karin van Coeverden | |
| Eindredactie Joodse Programmering | Alfred Edelstein | |
| Grafisch Ontwerp | Gijs Kuijper |
Met dank aan
Jeanine Hage, Juliette Jansen, Dick Walda, Hans Eksteen, Ralph Levie, Konrad Koselleck Big Band, Amsterdamse Klezmer Band, Jeroen Blokker, Lexhanna, J van Zadelhoff, Justus van der Kamp, Daan Bronkhorst, Elisabeth Leijnse, Michal Bilski, Liesbeth Devos, Laurence Héritier, Sylvie Boudet, Jérôme Cras, Klaas Helmantel, Ariane Zwiers, Tarik Maazouzi en alle rechthebbenden van de archiefbeelden.
Archieven
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
Kenniscentrum Joods Cultureel Kwartier
Allard Pierson Museum theatercollectie
Stadsarchief Amsterdam
Stadsarchief Brussel
Archives départementales de Tarn-et-Garonne, Montauban
Musée de la résistance et du combattant, Montauban
The Archives of the YIVO Institute for Jewish Research, New York
Deze film is tot stand gekomen met financiële steun van CoBO en de Gemeente Amsterdam
Een coproductie van Interakt Productions en EO
Interakt Productions heeft geprobeerd alle rechthebbenden van het gebruikte beeldmateriaal en archief te achterhalen. Mocht dit onverhoopt toch niet gelukt zijn, kunnen deze rechthebbenden contact opnemen door een mail te sturen naar interakt@interakt.nl.
© 2021 Interakt